Jaki kolor ma kameleon? Jak i dlaczego zmienia barwę?

Kameleony należą do jednych z najbardziej zadziwiających zwierząt. Każde dziecko kojarzy je dzięki zmieniającej się powłoce skórnej, która według powszechnego twierdzenia, dostosowuje się do otoczenia. Badania naukowców wykazały jednak, że nie jest to do końca prawdą. Od czego więc zależy ten kolor? Kameleon skrywa więcej tajemnic, niż mogliśmy przypuszczać!

Kameleon należy do gatunku jaszczurowatych i wykazuje się wieloma niezwykłymi cechami. Najbardziej popularną z nich jest umiejętność zmieniania koloru skóry i barwienia ciała. To z jednej strony ewenement, z drugiej zaś, przybieranie koloru otoczenia nie jest jedynie domeną kameleonów.

Rzeczywiście gady te posiadają unikalną zdolność szybkiej zmiany ubarwienia, jednak zwierzęta takie jak ćmy, koniki polne, czy nawet niedźwiedzie polarne również umiejętnie wtapiają się w tło otoczenia, w którym występują. W przeciwieństwie do kameleonów jednak nie potrafią zmieniać swojego koloru.

Kameleon – kolor i inne niezwykłe zdolności

Oprócz zmiany koloru kameleony posiadają kilka innych nietypowych i bardzo intrygujących cech. Należy do nich już sama budowa ciała kameleona, która niepodobna jest do kształtu innych zwierząt. Kameleony to gady, które żyją na Ziemi już od ponad 100 milionów lat, dlatego też przywodzą na myśl inne prehistoryczne gady, które niegdyś zamieszkiwały naszą planetę. Poszczególne rodzaje kameleonów różnią się między sobą budową głowy oraz tułowia. Do charakterystycznych cech tego gatunku z pewnością należy też długi i zawinięty ogon, typowy dla każdego osobnika.

Inne charakterystyczne cechy kameleonów to wielkie wyłupiaste oczy, które mogą poruszać się niezależnie od siebie. Pozwalają one ocenić sytuację i wybadać, czy w pobliżu nie czyha żadne zagrożenie. Kameleon posiada też długi język, którym porusza z niezwykłą szybkością i sprawnością. To dzięki niemu ten gatunek jest w stanie polować na szybkie i zwinne owady.

Jak kameleon zmienia kolor? Kamuflaż to nie wszystko! 

Jednak to, co nadal najbardziej interesuje wielbicieli kameleonów oraz naukowców jest kwestia tego, jak kameleon zmienia kolor. Przez lata uważano, że kameleony posiadają niezwykłą zdolność wtapiania się w otoczenie, przyjmując barwę tła. Teoria ta jest po części prawdą, jednak dalsze badania naukowe dodały do niej jeszcze jedną bardzo istotną kwestię.

Poza kamuflażem kameleon zmienia kolor również ze względu na stan, w jakim się znajduje. Kiedy wyczuwa zagrożenie lub przejawia chęć współzawodniczenia, kameleon przybiera odpowiednią barwę, która wysyła konkretny sygnał do otoczenia. Zmieniające się kolory jego skóry są więc dla niego sposobem na komunikację, przede wszystkim z innymi przedstawicielami gatunku, ale też z innymi zwierzętami.

Czy to jednak tylko psychologiczne zachowanie i instynkt odpowiada za to, że kameleon zmienia swój kolor? Okazuje się, że proces ten jest bardziej skomplikowany, a żeby go zrozumieć, należy połączyć biologię z zagadnieniami fizyki.

Jak powstaje kolor? Kameleon wie najlepiej! 

Do niedawna naukowcy byli pewni, że za zmianę koloru skóry kameleonów odpowiadają barwniki, czyli pigmenty, które przesuwają się po żyłkowatych wypustkach na skórze. Teoria ta została jednak podważona z racji tego, że nie udowodniono występowania zielonych pigmentów u zielonych kameleonów, a żółtych u tych, które przyjmują kolor żółty. Występowanie pigmentu nie jest więc odpowiedzialne za zmianę koloru umaszczenia tych zwierząt. Skoro to nie pigmenty mają na nią wpływ, to co stoi za tajemniczą zdolnością tych fascynujących gadów i dlaczego kameleon zmienia kolor?

Odpowiedź jest nieco bardziej skomplikowana i, tak jak wspomnieliśmy, zahacza o zagadnienia z dziedziny fizyki. Okazuje się, że kameleony pod warstwą pigmentacyjną skóry posiadają jeszcze jedną warstwę, w której znajdują się nano-kryształki umieszczone w komórkach barwnikowych zwanych irydoforami. Komórki barwnikowe i nano-kryształki odbijają światło i zachodzi w ich zjawisko interferencji, czyli nakładania się różnych fal światła. To właśnie w ten sposób powstają kolory w naszym otoczeniu i w ten właśnie sposób powstają różne warianty kolorystyczne na skórze kameleona.

Co więcej, umiejscowienie kryształków można zmieniać za pomocą związków chemicznych. Zmiana umiejscowienia nano-kryształków ma wpływ na przyjmowanie innej barwy, ponieważ światło odbija się w inny sposób, niż miało to miejsce przy wcześniejszym ustawieniu kryształków. Wpływ na odległość między kryształkami mają związki chemiczne, znajdujące się w otoczeniu oraz te, które wydzielane są przez kameleona.

W zależności od sytuacji kameleony mogą napinać lub rozluźniać swoje ciało i skórę, zmieniając tym samym umiejscowienie kryształków i odległość między nimi. Stąd też bierze się różne ubarwienie tych zwierząt wtedy, kiedy występuje duży potencjał zagrożenia oraz wtedy, kiedy kameleon jest w pełni zrelaksowany.

Kameleon zmienia kolor pod wpływem nastroju 

Na skórze kameleona możemy zaobserwować wszystkie kolory tęczy, a więc wszystkie barwy widma, od fioletowego, przez niebieski, zielony, pomarańczowy, żółty aż po czerwony. Z obserwacji wynika, że zrelaksowane i szczęśliwe kameleony przybierają barwy jasnozielone i morsko-niebieskie. Jaskrawe ubarwienie idące w stronę czerwieni może oznaczać potencjalne zagrożenie i zestresowanie. Czarne elementy występujące na ciele kameleona również są wynikiem bardzo stresogennej sytuacji, w której znajduje się to zwierzę.

Jak widać, istnieje wiele niespodzianek, jakie skrywa kameleon. Kolor, który stał się jego domeną, okazał się dużo bardziej złożoną kwestią niż sądzono jeszcze kilka lat temu. Kameleon nie tylko wtapia się w otoczenie, ale też za pomocą kolorów wysyła sygnał o swoim nastroju i sytuacji, w jakiej się znajduje. Wszystko to poprzez połączenie biologi z fizyką, która daje niezwykle barwne i zachwycające efekty. Fizyczna interferencja światła łączy się z biologicznymi procesami i mechanizmami, a wszystko to dzieje się w mikroskali w pojedynczych komórkach na skórze.

Kwestia zmiany ubarwienia u kameleonów jest najlepszym dowodem na to, że świat zwierząt w dużej mierze pozostaje dla nas fascynującą tajemnicą, którą odkrywamy krok po kroku, coraz lepiej rozumiejąc zachowanie poszczególnych gatunków.

Facebook

Pinterest

Twitter

Linkedin

email

Print