Sen jest dla człowieka wielką tajemnicą. Pomimo wieloletnich badań, nadal nie odkryliśmy tego, czym tak naprawdę jest sen i jakie ma znaczenie dla mózgu człowieka. Wiemy jednak, że podobnie jak ludzie, zwierzęta również potrzebują odpoczynku, który objawia się właśnie poprzez dłuższą lub krótszą drzemkę. Chociaż kwestia snów zwierząt nie jest do końca zbadania, fakt, że psy, koty, czy gryzonie śpią, jest nie do przeoczenia. A jak jest w przypadku ryb? Czy ryby śpią tak samo, jak przedstawiciele innych gatunków?
Na temat ryb istnieje wiele mitów. Większość z nich związana jest właśnie z pytaniem, czy rybki śpią i jeśli tak to w jaki sposób? Większość nietypowych teorii wynika z faktu, że ryby nie mają powiek, logiczne jest więc stwierdzenie, że powinno to uniemożliwiać jakikolwiek sen.
Psy, koty, myszy i nawet ptaki w jasny sposób dają nam znać, o tym, że właśnie udają się do krainy snów. Zamykają oczy, układają się w wygodnym miejscu i przenoszą się w świat swoich zwierzęcych marzeń. Jak jednak rozpoznać, czy nasz pupil śpi, skoro pozbawiony jest powiek?
Czy ryby śpią? Jak najbardziej!
Rozpoznanie snu u rybek jest utrudnione nie tylko poprzez brak powiek na oczach. Rybki w przeciwieństwie do innych zwierząt nie kładą się, nie zwijają się w kłębek, ani nie spuszczają łebka jak ptaki, kiedy zamierzają iść spać. Z racji tego, że ryby żyją w wodzie trudno wymagać od nich położenia się w wygodnym zakątku akwarium. Czy brak zamkniętych powiek i brak jednoznacznej pozycji do snu oznacza, że ryby nie śpią? Absolutnie nie.
Ryby, podobnie jak każda inna żyjąca istota potrzebują pewnego rodzaju odpoczynku. Ryby śpią, ale robią to w zupełnie inny sposób, niż jesteśmy do tego przyzwyczajeni. Nie zamykają oczu, bo nie mogą tego zrobić i nie zwijają się w kłębek. Zamiast tego zastygają nieruchomo w miejscu z otwartymi oczami. Z pewnością zauważyłeś już kiedyś, jak śpią rybki w akwarium, nawet jeśli nie byłeś świadomy tego, że to na co patrzysz, to właśnie śpiąca ryba.
To „zawieszenie” w jednej pozycji z otwartymi oczami oznacza, że rybka udała się na krótką drzemkę, która, tak jak w przypadku innych istot, pozwala jej zregenerować siły. Wyjątkiem w tym przypadku jest urokliwa rybka, bocja wspaniała. W przeciwieństwie do znacznej większości innych gatunków ryb bocja zapada w sen w pozycji leżącej. Przewraca się na bok, często blisko dna i w ten sposób regeneruje organizm. Jeśli więc jesteś posiadaczem tej właśnie rybki i zobaczysz ją w takiej pozycji, nie przestrasz się, Twoja bocja tylko śpi i wszystko z nią dobrze.
Jak śpią ryby skoro nie mają powiek?
Jak śpią ryby? Bardzo różnie, bo to zależy od gatunku oraz od warunków, jakie mają w akwenie. Niektóre z nich śpią w pojedynkę w widocznym miejscu, inne udają się do bardziej zacisznych zakamarków akwarium w poszukiwaniu spokoju i miejsc, gdzie mogą schować się przed ludzkimi oczami. Jeszcze inne gatunki śpią zbiorowo, gromadząc się blisko siebie i zazwyczaj w okolicach dna akwarium.
Możesz zauważyć, jak ledwo się poruszają, tak jakby zostały zatrzymane przez jakiś magiczny przycisk. Niektóre z nich mogą zapaść w bardzo głęboki sen, tak, że możesz wyjąć je z wody, bez budzenia ich. Nie należy jednak tego robić, bo jak wiadomo, rybki potrzebują wody do oddychania i obudzenie ich bez dostępu do tlenu może być dla nich bardzo niebezpieczne.
Dzień czy noc – kiedy ryby śpią?
Kiedy ryby śpią? Czy robią to w nocy, jak ludzie, czy może w dzień jak psy i koty? Co ciekawe, ryby najczęściej zapadają sen w podobnych warunkach, jak ludzie, czyli wtedy, kiedy wokół nich robi się ciemno. Obserwacje nurków pokazują, że ryby w oceanach śpią, kiedy na zewnątrz robi się ciemno. W wodzie zapada półmrok lub całkowita ciemność i takie warunki są dla nich najbardziej odpowiednie do udania się na drzemkę.
W domowych warunkach rybki zazwyczaj udają się do spania wtedy, kiedy gaśnie światło. Jeśli nie mają takiej możliwości, chowają się w ciemnych zakamarkach akwarium. Są jednak gatunki ryb, które nie podlegają takim cyklom snu. Niektóre z nich śpią w dzień, a w nocy są najbardziej aktywne. Wszystko zależy od ich przyzwyczajeń i gatunku, do którego należą.
Czy rybki śpią tak jak człowiek?
Kolejną interesującą kwestią snu rybek jest to, w jaki sposób zapadają w sen, a dokładniej, co dzieje się wtedy z ich mózgiem. Długoletnie badania nad tematyką rybiego snu udowodniły, że ryby nie śnią w ten sam sposób co człowiek, czy niektóre zwierzęta. Podstawową różnicą jest to, że nie zapadają w tak zwaną fazę REM.
Co to oznacza? Brak fazy REM oznacza, że ryby nie zasypiają tak głęboko, jak ludzie, czy na przykład psy. Są jakby na wpół świadome, lawirują pomiędzy świadomością a brakiem świadomości. Część ryb jednak może zapadać w stan bliski hibernacji. Zwalniają się ich czynności życiowe, jak oddychanie, czy metabolizm, ale nie zostają oczywiście całkowicie zatrzymane.
Zdarzają się jednak przypadki ryb, które zapadają w dużo mocniejszy sen. Jednym z nich są okonie, które wcale nie jest łatwo obudzić. Potrzeba silnego bodźca, aby okoń zaczął odzyskiwać świadomość, a i na tę czynność będzie potrzebował kilku dobrych chwil. W tym właśnie ryby podobne są do ludzi – jedne budzą się od razu za pierwszym „dzwonkiem budzika”, inne jeszcze przez jakiś czas są ospałe i otępiałe.
Senne marzenia rybek
Skoro zdołaliśmy się dowiedzieć, czy ryby śpią, to czy jako badacze natury możemy dowiedzieć się, czy ryby też śnią? Na ten moment nie ma dowodów na to, że ryby mają jakiekolwiek marzenia senne. Sen jest dla nich czynnością prowadzącą do odpoczynku i regeneracji organizmu. Jest więc raczej koniecznością, a nie przyjemnością.
Czy rybki śpią? Jak najbardziej, tak jak każda inna istota, ryby również zapadają w sen. Znacznie różni się on od snu innych gatunków, głównie ze względu na różnicę w budowie szkieletu i braku powiek na oczach. Otwarte oczy nie przeszkadzają jednak rybkom w odprężającym śnie, który właściciele rybek mogą czasem pomylić z końcem życia rybki. Zanim więc pozbędziesz się lewitującej rybki z akwarium, upewnij się, czy przypadkiem nie zapadła ona w mocny, przyjemny sen.