Szczur – inteligencja zapisana w DNA? Wyjaśniamy, czy szczury są mądre

Szczur: gryzoń, który znany jest ze swojego niezbyt pozytywnego PR-u, coraz częściej wymieniany jest jako jedno z najinteligentniejszych zwierząt. Czy wszystkie opowieści o szczurach mają podłoże w faktycznym stanie rzeczy, czy może inteligencja szczura to tylko mit stworzony przez miłośników tych popularnych zwierząt?

Z pozoru słowa szczur, inteligencja i zwierzęcy spryt wymieniane jednym tchem, mogą wydawać się nieco absurdalne. Połączenie szczura z wysokim ilorazem inteligencji zaprzecza temu, do czego przyzwyczaiły nas opowieści, bajki i niemiłe doświadczenia z tymi gryzoniami.

Szczur, który w naturalnym środowisku żyje w rurach, kanalizacji oraz w ciemnych zakątkach piwnicy często kojarzony jest z prymitywnym gatunkiem, któremu bardzo daleko do bystrości popularnych zwierząt domowych.

Czy jednak mózg szczura funkcjonuje znacznie gorzej niż mózg psa?  Czy gryzonie, które potrafią wzbudzić wstręt i strach mogą okazać się jednymi z najinteligentniejszych zwierząt? Co na ten temat mówią badania i eksperci z dziedziny zwierzęcej inteligencji?

Mózg szczura a mózg człowieka

Aby przekonać się, jak funkcjonuje szczur, należy zacząć od zbadania jego mózgu. To mózg, niezależnie od gatunku i jego przedstawicieli decyduje o tym, czy dany osobnik cechuje się inteligencją i sprytem. Mózg i jego budowa decydują o tym, czy zwierzę reaguje na sporą ilość bodźców, czy potrafi rozpoznawać teren, komunikować się z innymi zwierzętami oraz czy potrafi zadbać o własne bezpieczeństwo i przetrwanie.

Badania na temat szczurzego mózgu mogą więc wprawić w niemałe zdumienie. Otóż okazuje się, że mózg szczura budową bardzo przypomina mózg człowieka. W czym dokładnie przejawia się to podobieństwo? Wpływ na funkcjonowanie mózgu mają przede wszystkim komórki nerwowe. Im większa ich ilość, tym mózg wykazuje szersze pole działania. Komórki nerwowe u szczurów, podobnie jak u człowieka, otoczone są specjalną substancją, która umożliwia szybkie przesyłanie sygnału pomiędzy neuronami.

Zarówno ilość komórek nerwowych, jak i tak zwanej substancji glejowej jest u szczurów podobna do tej, która występuje w mózgu człowieka. Umożliwia to szybką reakcję, przesyłanie i odczytywanie bodźców oraz zaawansowany rozwój komórek.

Szczur – inteligencja, która zdumiewa

Sprawnie działające komórki nerwowe umożliwiają szczurom poznawanie, uczenie się i zapamiętywanie niektórych, bardzo przydatnych informacji. Dzięki temu potrafią przetrwać niemal w każdym środowisku. Nie bez przyczyny mówi się więc o tym, że szczury (i karaluchy) przetrwają każdy kataklizm. Jest w tym sporo prawdy, a opiera się ona na doskonałym systemie poznawczym tych gryzoni.

Co więcej, szczury posiadają zdolność uczenia się, w tym przede wszystkim na własnych błędach. To rzadkość w porównaniu do innych zwierząt, którym nauka idzie znacznie wolniej i błędy muszą zazwyczaj zostać kilkukrotnie powtórzone, zanim w mózgu zakoduje się informacja ostrzegawcza.

Jeśli więc kiedykolwiek zastanawiałeś się, dlaczego tak trudno złapać szczura w pułapkę, być może miał on już z nią kiedyś do czynienia i nauczony własnym błędem, drugi raz się do niej nie zbliży.

Inteligencja szczura a wola przetrwania

Szczury cechują się także doskonałą umiejętnością rozpoznania terenu. Kiedy wchodzą na nowy obszar, poświęcają kilka dni na to, aby dokładnie zbadać warunki, w jakich się znajdują. Dzięki temu „rysują” w głowie mapę niebezpiecznych zakamarków, podejrzanych elementów oraz podejmują, jak się wydaje, bardzo racjonalną decyzję o tym, czy warto zostać w danym miejscu na dłużej.

Ta ostrożność i niechęć do ryzykowania powoduje, że szczury są w stanie zamieszkać niemal w każdym środowisku, o ile sprzyja ono ich bezpieczeństwu i możliwości przetrwania.

Decyzję o pozostaniu w danym miejscu, szczury podejmują grupowo. To kolejna cecha, która wyróżnia te zwierzęta, i która świadczy o ich rozwiniętej inteligencji. Podobnie, jak przedstawiciele innych gatunków, szczury mają świadomość, że w stadzie tkwi siła, dlatego starają się trzymać razem. Co ciekawe, gromada szczurów ma stricte wyznaczone osobniki, które odpowiedzialne są za konkretne zadania.

Porządek i hierarchiczny układ sprzyja przetrwaniu, a ryzykowanie życiem dla potrzeb większej grupy jest wliczone w rozrachunek zysków i strat. Wbrew temu, co stereotypy mówią o tych zwierzętach, szczury cechują się także dużym poczuciem odpowiedzialności za swojego kompana.

Są w stanie poświęcić własne poczucie bezpieczeństwa tylko po to, aby ratować kolegę, który znajduje się w tarapatach. Świadomość wartości towarzysza to rzadkość wśród różnych gatunków zwierząt, a empatyczne działanie oparte również o szybkie rozeznanie tego, co można stracić, świadczy o wysokim ilorazie inteligencji.

Badania wykazują także, że wszelkie próby rozproszenia szczura za pomocą smakołyków, czy innych pokus, po prostu nie działają skutecznie. Szczur nie traci zmysłu orientacji oraz umiejętności podejmowania racjonalnych decyzji. Dba o bezpieczeństwo swoje i swoich towarzyszy, pozostawiając smakołyki dla innych gatunków, dających nabrać się na ludzkie sztuczki.

Inteligentny szczur domowy

Co do sztuczek, warto również wspomnieć o zamiłowaniu szczurów do uczenia się nowych trików. Tę umiejętność warto wypróbować ze szczurem domowym, który z pewnością uraduje się z możliwości pogimnastykowania swoich szarych komórek oraz spędzenia czasu w towarzystwie człowieka.

Po raz kolejny należy tu obalić nieprzyjemne dla szczurów stereotypy — wbrew temu, co się o nich mówi, to bardzo towarzyskie zwierzęta, które przepadają za wspólną zabawą i uczeniem się nowych komend i sztuczek. Czego może nauczyć się domowy szczur? Reagowania na imię, wchodzenia na dłoń, stawania na dwóch łapkach na zawołanie.

To tylko niektóre sztuczki, które przyniosą wiele radości Tobie i Twojemu pupilowi. Szczególnie inteligentny szczur potrafi nawet nauczyć się aportować przedmioty, przynosić jedzenie, oraz wykonywać wiele innych sztuczek, które potrafią zaimponować człowiekowi.

Jak to więc jest, czy szczury są mądre, czy może warto nadal zamykać je w stereotypach? Zdecydowanie nie warto. Szczury to jedne z najinteligentniejszych zwierząt i najwyższy czas, aby docenić ich spryt, wolę przetrwania i umiejętność odnalezienia się w każdym terenie.

Warto pamiętać także, że szczury przejawiają sporo towarzyskiego zachowania względem ludzi, dlatego następnym razem, kiedy spotkasz w piwnicy szczura, spróbuj podejść do niego z sympatią i podziwem dla jego intelektu.

Facebook

Pinterest

Twitter

Linkedin

email

Print