Po przyjęciu pokarmu, przewód pokarmowy działa w sposób automatyczny. Wydzielanie enzymów trawiennych, wchłanianie składników odżywczych, przesuwanie treści do dalszych odcinków, to tylko niektóre jego zadania. Zdarzają się jednak sytuacje, w których ta praca jest zaburzona, co może mieć poważne następstwa. Kiedy podejrzewać refluks u psa i jak sobie z nim radzić?
Czym jest refluks u psa?
Refluks to zarzucanie treści przewodu pokarmowego do wcześniejszych jego odcinków. Zdarza się, że treść dwunastnicy cofa się do żołądka i wtedy mówimy o refluksie dwunastniczo-żołądkowym. Jednak zdecydowanie łatwiej zaobserwować refluks żołądkowo-przełykowy, kiedy treść żołądka dostaje się do przełyku.
Może się również zdarzyć, że problem jest połączony i dochodzi do refluksu dwunastniczo-żołądkowo-przełykowego. Tak czy inaczej musimy rozróżnić, czy zdarzenia te są fizjologiczne, czy też należy szukać przyczyny dużo głębiej. I tu kolejna trudność – poza odnalezieniem przyczyn refluksu, należy też zaobserwować, czy nie doszło do dalszych zmian, czyli czy nie rozwinęła się choroba refluksowa. Jeżeli tak, to refluks będzie jedynie jej objawem. Z tego też powodu konieczna jest dokładna diagnostyka, która wychwyci wszelkie nieprawidłowości i pozwoli na postawienie trafnej diagnozy.
Jakie są przyczyny refluksu?
Przewód pokarmowy przesuwa treść w jedną stronę – umożliwia przełknięcie pokarmu i pasaż treści niezależnie od położenia ciała. Jak więc może dojść do refluksu? Jest kilka przyczyn.
Pierwszą może być chwila, kiedy częstotliwość skurczów perystaltycznych zmienia się gwałtownie. Kolejną jest zmiana siły tych skurczów. Jeszcze inną przyczyną, może być zmiana pracy końcowego odcinka żołądka, czyli odźwiernika – jego nieprawidłowości mogą wpłynąć na pozostałe elementy układu pokarmowego i przyczynić się do wystąpienia refluksu.
Dodatkowo w przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego, wpływ może mieć nadmiernie ciśnienie panujące w żołądku. Jeżeli przewyższy ono ciśnienie przełyku, a zwieracz przełyku rozluźni się, będą to warunki sprzyjające powstaniu refluksu. Wpływ na wystąpienie problemu może mieć również zmienione pH żołądka, które towarzyszy stanom zapalnym tego narządu. Swój udział ma również choroba wrzodowa żołądka, zapalenie przełyku, kamica żółciowa, czy nadkwasota u psa.
Ważne by zdawać sobie sprawę z faktu, iż sporadycznie pojawiający się refluks jest zjawiskiem fizjologicznym. Najczęściej jest on spotykany w momencie kiedy pies jest głodny – przed posiłkiem porannym lub też w przypadku kiedy pies dostaje pokarm jeden raz dziennie. Przedposiłkowy refluks musi być oczywiście monitorowany, jednak jeżeli zdarza się w wyjątkowych przypadkach, można uznać, że jest fizjologiczny.
Refluks u psa – objawy
Cofanie treści żołądka do przełyku jest przyczyną nieprzyjemnego uczucia określanego jako zgaga – u psa możemy jej jednak nie zauważyć, gdyż czworonogi ukrywają tego typu problemy. Jeżeli zarzucenie treści pokarmowej następuje do światła przełyku, właściciel może obserwować chwilowy, nietypowy ruch szyi pupila, jak przy nudnościach, a czasem też zwiększone ślinienie.
W większości psiaki wydalają zarzuconą treść – jest to najczęściej opisywane jako biała lub żółta piana – wszystko zależy z której części przewodu pokarmowego pochodzi. Nie jest to jednak normą, stąd sporadycznie występujący refluks może być trudny do uchwycenia.
Inaczej jest w przypadku refluksu będącym zjawiskiem częstym i patologicznym. Kiedy cofająca się treść narusza równowagę błony śluzowej przewodu pokarmowego i innych narządów, dochodzi do choroby refluksowej przełyku. Może wtedy wystąpić szereg objawów. Ich obserwacja oraz dodatkowe badania są bardzo istotne, by ustalić przyczynę problemu i określić konsekwencje ich występowania.
Objawy ze strony przewodu pokarmowego
Przede wszystkim pies odczuwa dyskomfort, a nawet bolesność ze strony przełyku oraz żołądka. Ludzie borykający się z podobnym problemem określają to uczucie jako pieczenie w żołądku i dolnej części przełyku. Jednocześnie czują pełność żołądka. Pies nie przekaże nam takich informacji – musimy wyciągnąć wnioski z jego zachowania. Apatia, kulenie się, niechęć do poruszania się i jedzenia, odłykanie, wymioty, czasem ślinienie się – to wszystko sygnał, że coś niedobrego dzieje się na terenie przewodu pokarmowego.
Ciągłe podrażnianie śluzówki, prowadzi do stanów zapalnych przełyku, a nawet gardła i innych struktur. Kiedy choroba postępuje, może dojść do zwężenia przełyku. Stanowi to następstwo przedłużających się stanów zapalnych na jego terenie. Taki stan pogłębia brak apetytu u czworonoga, a nawet prowadzi do zaburzeń połykania. W dalszej kolejności może dojść do owrzodzeń żołądka lub przełyku. Wiąże się to z jeszcze bardziej intensywnym bólem i niechęcią do pobierania pokarmu. W wydalonej podczas refluksu treści mogą znaleźć się ślady krwi.
Z czasem choroba refluksowa może prowadzić do nowotworzenia na terenie przełyku lub żołądka. Potęguje to wcześniej wymienione objawy i powoduje dalsze pogorszenie kondycji psiaka.
Objawy ze strony innych narządów
Kiedy dochodzi do refluksu żołądka u psa, objawy zwykle występują natychmiastowo. Niektóre jednak pojawiają się w późniejszym czasie – kiedy refluks powtarza się dłuższy czas.
Poza przewodem pokarmowym, mogą dać o sobie znać również inne narządy. Zęby oraz dziąsła mogą stać się bolesne – wszystko przez paradontozę oraz uszkodzenia jakim ulega szkliwo zębów. Do zmian tych dochodzi z powodu zmienionego pH na terenie jamy ustnej psa.
Kolejne objawy mogą dotyczyć układu oddechowego: wypływy z nosa, duszności, chrapliwy oddech, kaszel, zmieniony głos – to objawy możliwe do zaobserwowania w domu. Podczas wizyty w gabinecie weterynaryjnym, lekarz osłuchując klatkę piersiową i wykonując RTG klatki piersiowej, może stwierdzić stany zapalne na terenie oskrzeli, płuc, a także cechy astmy. Może również okazać się, że zapaleniu uległy zatoki nosowe, krtań, a nawet trąbka Eustachiusza i ucho środkowe. Dodatkowe badania z pewnością rozwieją wątpliwości i pozwolą na postawienie trafnej diagnozy.
Jak leczyć refluks u psa?
By zacząć skutecznie leczyć chorobę, konieczna jest dokładna diagnostyka. Między innymi badanie endoskopowe, może dać odpowiedzi na wiele pytań i zdecydowanie ułatwić leczenie. Lekarz ma wtedy świadomość z jakim dokładnie problemem boryka się zwierzę.
Leki mogą przynieść zwierzęciu ulgę, jednak w wielu przypadkach choroba ma charakter przewlekły i nawracający, stąd konieczność stałego lub pulsacyjnego stosowania preparatów leczniczych.
Lekarz ma do dyspozycji preparaty usprawniające motorykę przewodu pokarmowego, zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego. W wielu przypadkach pomocne są leki działające osłonowo na śluzówkę przełyku i żołądka, co łagodzi dyskomfort i daje uczucie ulgi. W niektórych sytuacjach zachodzi też potrzeba antybiotykoterapii.
Kiedy należy udać się do lekarza?
Każde nietypowe zachowanie czworonoga powinno zwrócić naszą uwagę. Jeżeli psiak nie chce przyjmować posiłków, wymiotuje, jest apatyczny – wizyta jest koniecznością. Czasem objawy nie są specjalnie nasilone, jednak da się zauważyć, że coś męczy psa. Czasem natomiast obserwujemy sporadyczne odłykanie lub wymioty.
Nawet takie sprawy warto konsultować w gabinecie weterynaryjnym, gdyż nieleczony refluks może stać się przyczyną dużo bardziej poważnych problemów.
Czy można pomóc psiakowi w domu?
Zdarza się, że pies wyraźnie źle czuje się przed posiłkiem, np. po porannym spacerze, kiedy jeszcze nie przygotowaliśmy pierwszego posiłku. Czasem natomiast zwierzak dostaje posiłek jeden raz dziennie i dłuższą część dnia jego żołądek pozostaje pusty.
W takich przypadkach, warto zmienić sposób żywienia czworonoga i rozdzielić mu pokarm na kilka mniejszych posiłków. Zapobiegnie to wydzielaniu nadmiernej ilości soków żołądkowych w sytuacji kiedy żołądek jest pusty.
Z niektórych sytuacjach natomiast, lekarz może zalecić zmianę rodzaju podawanego pokarmu, stąd istotna jest mobilizacja całej rodziny, by uniknąć podjadania niedozwolonego pożywienia.
Refluks u psa – podsumowanie
Refluks u psa może być trudny do zauważenia. Pierwsze problemy wyrażają się w dosyć subtelny sposób, a z czasem objawy stają się przyczyną kolejnych problemów. Taki stan nazywany jest już chorobą refluksową przełyku i stanowi spore zagrożenie dla psa.
Staranna diagnostyka i odpowiednio dobrane leki mogą przynieść ulgę zwierzakowi. Wpływ na powodzenie terapii ma także rodzaj diety i sposób jej podawania. Konsekwentne stosowanie się do zaleceń lekarza weterynarii pomoże psu zapomnieć o przykrych dolegliwościach i znów beztrosko spędzać każdą chwilę.