Zaćma u psa – co musisz o niej wiedzieć?

Zmysł wzroku jest bardzo istotny dla naszych pupili. Co prawda u psa podstawowym zmysłem służącym do poznawania świata jest węch, jednak nie oznacza to, że mają one słaby wzrok. W porównaniu do człowieka psy widzą znacznie mniej barw (posiadają w oku dwa rodzaje komórek siatkówki oka odpowiedzialnych za widzenie barw, u ludzi występują trzy rodzaje). Jednak dużo lepiej niż my, radzą sobie przy słabszym oświetleniu. W tym artykule wyjaśnimy, czym jest zaćma u psa.

Oko jest niesamowicie złożonym i delikatnym narządem, o który warto dbać, aby zapewnić naszemu czworonożnemu przyjacielowi odpowiedni komfort życia. Problemy dotyczące oka mogą powodować duży dyskomfort i ból, dlatego jeśli zauważymy niepokojące objawy dotyczące tego narządu, nie zwlekajmy z wizytą u lekarza weterynarii.

Problemy z oczami mogą dotyczyć różnych jego części:

• powiek: dwurzędowość rzęs,
• podwinięcie (entropium) lub wywinięcie powiek (ektropium),
• zapalenie spojówek lub trzeciej powieki, która składa się z chrząstki w kształcie litery T, pokrytej w całości spojówką, z gruczołem łzowym trzeciej powieki u podstawy,
• wywinięcie chrząstki i wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki,
• narząd łzowy: suche zapalenie rogówki i spojówek, rogówki,
• wrzody rogówki, soczewki,
• zaćma.

Jak zbudowane jest oko psa?

Oko zbudowane jest podobnie jak aparat fotograficzny, lub raczej na odwrót – aparat naśladuje budowę oka. Jednym z podstawowych elementów oka jest z soczewka (obiektyw) ze zmienną i regulowaną ogniskową. Oko składa się także z  tęczówki (przesłony) regulującej średnicę otworu (źrenicy), przez którą wpada światło, oraz światłoczułej siatkówki w głębi oka. Gałka oczna jest kształtem zbliżona do kuli i znajduje się w oczodole. Składa się z trzech błon: 

1. błony włóknistej, w większości tworzonej przez nieprzezroczystą twardówkę, w przedniej części oka natomiast przez przezroczystą rogówkę. Błona włóknista stanowi „szkielet” gałki ocznej, utrzymuje jej stały kształt,
2. błony naczyniowej, która składa się z trzech części: tylnej, którą stanowi gąbczasta, wypełniona krwią naczyniówka (znajduje się pomiędzy twardówką a siatkówką), pośredniej tworzonej przez ciało rzęskowe i części przedniej, którą stanowi tęczówka,
3. błony wewnętrznej (siatkówki), w której rozmieszczone są 2 rodzaje fotoreceptorów: pręciki i czopki.

Gałka oczna składa się z trzech komór: przedniej (zawartej pomiędzy rogówką i płaszczyzną tęczówki), tylnej (położonej za tęczówką). Obie komory wypełnia ciecz wodnista. Największa przestrzeń oka to komora szklista gałki ocznej. Układ ochronny oka tworzony jest przez narządy dodatkowe oka, takie jak powieki, spojówki, narząd łzowy.

Powieki mogą zasłaniać/odsłaniać przedni odcinek oka, dzięki rozprowadzaniu łez po powierzchni rogówki, chronią oko przed wysychaniem i urazami. Spojówka to delikatna, przezroczysta błona, która pokrywa powierzchnię tylną powiek i przednią powierzchnię gałki ocznej. Narząd łzowy ma za zadanie zwilżanie rogówki i spojówki, składa się z części gruczołowej (wydzielniczej) i drogi łzowej (części odprowadzającej).

Czym jest zaćma u psów?

Zaćma u psów polega na zmętnieniu soczewki różnego stopnia – od małych zmian, widocznych pod powiększeniem, do zmętnienia całej soczewki, prowadzącego do utraty wzroku. Jest wiele przyczyn zaćmy. Zaćma u psów może rozwinąć się u starszych osobników (zaćma starcza), ale również u młodszych jako efekt m.in. chorób metabolicznych (np. cukrzycy), innych chorób oka, silnego urazu, lub niedoborów żywieniowych. Zaćma może być również wrodzona (zaćma dziedziczna). 

Zaćmę możemy podzielić na niedojrzałą (tylko część soczewki objęta jest zmianą), dojrzałą (cała soczewka jest zmętniała), naddojrzałą (pojawia się upłynnienie soczewki).

Wiele ras psów jest dotkniętych zaćmą dziedziczną. Zaćma typowo postępująca i prowadząca do ślepoty często występuje u pudli miniaturowych, amerykańskich cocker spanieli, sznaucerów miniaturowych. Inne rasy często dotknięte tą chorobą to golden retrievery, boston teriery, syberyjskie husky. 

Zaćma może pojawić się w każdym wieku. Zaćma dziedziczna może być wrodzona, może rozwinąć się w wieku od kilku miesięcy do wielu lat, w zależności od rasy. 

Przeczytaj także: Ile kosztuje utrzymanie psa? Miesięczna wyprawka w pigułce

Zaćma u psa – objawy choroby

Objawy zaćmy związane są ze stopniem ograniczenia wzroku. Zaćma obejmująca <30% soczewki lub tylko w jednym oku – często niezauważona. Obejmująca >60% soczewki przeważnie zauważalna. W przypadku, kiedy zaćma spowodowana jest cukrzycą, oprócz zmętnienia soczewki zauważalne są dodatkowe objawy takie jak zwiększone pragnienie, zwiększona ilość oddawanego moczu, utrata wagi. Inne objawy to zmętnienie soczewki, utrudnione widzenie w ciemności.

Podejrzewana zaćma u psa – początki

Za pomocą biomikroskopu z lampą szczelinową lekarz weterynarii może dokładnie określić umiejscowienie zaćmy (np. jądrowa, korowa). W zaćmie naddojrzałej widoczne są drobne kryształki wewnątrz soczewki. W zaćmie związanej z zapaleniem błony naczyniowej pojawia się typowe zjawisko Tyndalla w obrębie komory (zjawisko fizyczne polegające na rozpraszaniu światła przez koloid z wytworzeniem charakterystycznego stożka świetlnego), zrosty i niskie ciśnienie śródgałkowe. 

Najprostszą metodą rozpoznawania zaćmy jest badanie odblasku dna oka. W przypadku zaćmy następuje zatrzymanie światła przez zmętniałą soczewkę (retroiluminacja). Widoczny obraz przypomina szare lub czarne punkty. 

Zaćma u psa – leczenie

Istnieje szereg mniej lub bardziej naukowych doniesień próbujących potwierdzić skuteczność farmakologicznej terapii zaćmy. Wymienia się tu najczęściej antyoksydanty w postaci witamin A, C i E, N-acetylokarnozynę (np. Can-C), reduktory stężenia sorbitolu, aspirynę, lanosterol, pirenoksynę i wiele innych.

W chwili obecnej testowane są systemy umożliwiające indukowaną laserowo fotochemiczną inicjację podawania leków uwalnianych z implantów soczewkowych. Do chwili obecnej nie istnieje potwierdzona naukowo metoda umożliwiająca efektywne zatrzymanie postępu procesów tworzenia się zaćmy. Ważne jest, aby nie narażać pacjentów na „szamańskie” metody leczenia, nieuchronnie prowadzące do dojrzewania i twardnienia zaćmy.

Zasadą jest, że im wcześniejszy etap rozwoju zaćmy, tym zmiany są bardziej miękkie, co z kolei skraca czas operacji i ogranicza zakres potencjalnych powikłań.

Usuwanie zaćmy u psa, czyli operacja zaćmy u psa

Zaćmę leczy się operacyjnie. Zabieg może być wykonywany w przypadku każdej dziedzicznej zaćmy, która powoduje lub przyspiesza utratę wzroku. Prognoza po operacji jest lepsza w przypadku wczesnej interwencji przed pojawieniem się zaćmy przejrzałej, wtórnego zapalenia błony naczyniowej oka i odwarstwienia siatkówki.

Obecnie złoty standard w chirurgii zaćmy stanowi fakoemulsyfikacja z aspiracją. Polega ona na rozbiciu twardych mas zaćmy falami ultradźwiękowymi i zmianie ich w emulsję, która następnie jest usuwana podciśnieniowo (aspirowana) za pomocą specjalnej mikrokaniuli. Ilość energii sonicznej dostarczanej przez końcówkę sondy w celu rozbicia zaćmy regulowana jest stopniem wychylenia pedału regulatora, stanowiącego integralny element każdego aparatu do fakoemulsyfikacji.

Niestety zabieg chirurgiczny może prowadzić do różnego rodzaju powikłań, takich jak zmętnienie tylnej torebki. Powikłanie to występuje najczęściej w ciągu 6 miesięcy do 5 lat po operacji, w różnym stopniu nasilenia – łagodnym, umiarkowanym lub ciężkim. Jego zakres warunkowany jest sumą wielu elementów składowych, takich jak wiek pacjenta, stopień rozwoju zaćmy w chwili operacji, rodzaj zaćmy, choroby towarzyszące, inwazyjność zabiegu zależna od umiejętności chirurga, a w szczególności stopień śródoperacyjnej ingerencji w tkanki oka i czas zabiegu.

Dodatkowo mogą pojawić się zrosty włóknikowe w obrębie komory przedniej, zapalenie błony naczyniowej, nadciśnienie oczne i jaskra wtórna, zapalenia wewnątrz gałkowe, odwarstwienia siatkówki, zapalenia rogówki i wiele innych. 

Zaćma u psa – podsumowanie

Jak widzimy, oko jest wysoce skomplikowanym narządem, bardzo istotnym dla prawidłowego funkcjonowania naszego pupila. Jeśli zauważymy jakieś niepokojące objawy dotyczące tego narządu i jeśli podejrzewana jest zaćma u psa, zgłośmy się do lekarza weterynarii. W razie potrzeby lekarz skieruje naszego pupila na konsultację okulistyczną. Lekarz okulista, za pomocą odpowiedniego badania i sprzętu pozwoli zdiagnozować problem dotyczący oka i zleci dalsze postępowanie.  

Źródła

1. Lew. M., Choroby powiek – entropium i ektropium, e-POLISH JOURNAL OF VETERINARY OPHTHALMOLOGY 3/2012 1.
2. Kański J. J., Okulistyka kliniczna, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, 2 wyd., Wrocław 2005.
3. dr hab. Marcin Lew, prof. nadzw., dipl. EESVO. Magwet. 11/10/2018. Chirurgiczne leczenie zaćmy i witrektomia. Ocena retrospektywna na podstawie ponad 600 przypadków. 

Facebook

Pinterest

Twitter

Linkedin

email

Print